Σας καλωσορίζω στο 2ο τεύχος του ενημερωτικού δελτίου
της Εταιρείας Δημόσιας Υγείας & Περιβαλλοντικής Υγιεινής
(ΕΔΥΠΥ). Στις στήλες του θα βρείτε επίκαιρα θέματα Δημόσιας
Υγείας ενόψει της έναρξης της νέας τουριστικής περιόδου. Το
τελευταίο διάστημα η επιστημονική κοινότητα ήρθε αντιμέτωπη
με νέες προκλήσεις όπως αυτής από τον κοροναϊό MERS_CoV. Το
ΚΕΕΛΠΝΟ εξέδωσε άμεσα οδηγίες τόσο για τους πολίτες όσο και
για τους επαγγελματίες υγείας οι οποίες φιλοξενούνται στο δελτίο
μας. Επίσης, η έναρξη της νέας τουριστικής περιόδου καθώς και η
επαναλειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων (ξενοδοχεία,
ενοικιαζόμενα δωμάτια, κάμπινγκ, κατασκηνώσεις κλπ) απαιτεί την εγρήγορση των
Δ/νσεων Δημόσιας Υγείας και των λειτουργών Δημόσιας Υγείας που υπηρετούν σε
αυτές. Επομένως τα άρθρα που αφορούν στην Νόσο των Λεγεωναρίων και στην
Ποιότητα & ασφάλεια νερού κολυμβητικών δεξαμενών είναι επίκαιρα και
παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.Τέλος το Υπουργείο Υγείας με αφορμή και την
31η Μαϊου που έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμιας ημέρα κατά του καπνίσματος
ξεκινάει μια νέα προσπάθεια εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου που ευχόμαστε
όλοι να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Καλή ανάγνωση

Αντώνιος Παπαδάκης
Υγιεινολόγος - Επόπτης Δημόσιας Υγείας Περιφέρειας Κρήτης

Διοργανώνεται εξειδικευμένο εκπαιδευτικό σεμινάριο της Κοινής Ευρωπαϊκής Δράσης 
EU SHIPSAN ACT (www.shipsan.eu) με τίτλο «Ασφάλεια νερού σε πλοία». 
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε ναυτικούς,
ναυτιλιακούς επαγγελματίες και επαγγελματίες υγείας που εργάζονται σε φορείς
υπεύθυνους για θέματα δημόσιας υγείας που σχετίζονται με υγειονομικούς
ελέγχους και πρόληψη μεταδιδόμενων νοσημάτων σε πλοία.

Το εκπαιδευτικό σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα στις 18-20 Ιουνίου
2014. Η διάρκεια του θα είναι τρεις (3) ημέρες και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα θα
περιλαμβάνει θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση. Το σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί
στην Αγγλική γλώσσα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι 15 επαγγελματίες υγείας από Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής
Ένωσης θα συμμετέχουν στο εκπαιδευτικό αυτό σεμινάριο.

Με την ολοκλήρωση του σεμιναρίου χορηγείται πιστοποιητικό παρακολούθησης.

Πληροφορίες: κα ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΤΙΒΑ
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
τηλ. 2410-565012

Ποιότητα & Ασφάλεια Νερού Κολυμβητικών Δεξαμενών

Η κολύμβηση, ως άθληση, που γίνεται στα κολυμβητήρια, προσελκύει ανθρώπους όλων των ηλικιών και ειδικότερα τα παιδιά διότι συνιστά μια δραστηριότητα που συνδυάζει την άθληση με την ψυχαγωγία. Με τη κολύμβηση ασκείται το σώμα και παράλληλα δημιουργείται μια ευχάριστη ψυχική διάθεση που αντανακλά στην υγεία των κολυμβητών. Το αντίκτυπο της ψυχαγωγικής χρήσης των κολυμβητικών δεξαμενών στην υγεία των χρηστών, ο έλεγχος και η παρακολούθηση των κινδύνων που συνδέονται με το περιβάλλον του τεχνητού υδάτινου οικοσυστήματος συνιστούν αντικείμενο έρευνας σε συνεχή εξέλιξη. Η μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων με την κολύμβηση σε κολυμβητήρια, έχει επιβεβαιωθεί με επιδημιολογικές μελέτες. Για να επιτυγχάνονται τα ευεργετικά αποτελέσματα της κολύμβησης στην υγεία των κολυμβητών πρέπει η λειτουργία των κολυμβητικών δεξαμενών να είναι σύμφωνη με τους κανόνες υγιεινής της ισχύουσας νομοθεσίας. Παράγοντες που διαφοροποιούν τη προσέγγιση της μελέτης των κινδύνων για την υγεία των λουομένων αποτελούν το είδος των δεξαμενών (κλειστού / ανοικτού τύπου, θερμαινόμενες / μη, δεξαμενές υδρομάλαξης, ύπαρξη βατήρων κατάδυσης ή άλλες δραστηριότητες), η παρατεταμένη παραμονή στο νερό, η παρατεταμένη συνύπαρξη στο νερό με άλλους κολυμβητές, κλπ. Οι κίνδυνοι για την υγεία των λουομένων σχετίζονται με φυσικούς κινδύνους (πτώσεις), φυσικούς παράγοντες (θερμότητα, ακτινοβολία, κρύο), τη διαχείριση των υδάτων και του αέρα της κολυμβητικής δεξαμενής. Σωστός σχεδιασμός και κατασκευαστικές υποδομές των εγκαταστάσεων ώστε να πληρούν τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, που ορίζονται από την προβλεπόμενη νομοθεσία μειώνουν τον κίνδυνο ατυχημάτων, τον κίνδυνο ρύπανσης του νερού, την εμφάνιση νεκρών σημείων, διευκολύνουν την ομοιόμορφη κυκλοφορία του νερού και την αποτελεσματική απολύμανση εξασφαλίζοντας το μέγιστο δυνατό όφελος για την υγεία των χρηστών και τη ψυχαγωγική χρήση των χώρων αυτών. Στα πλαίσια μελέτης του μεταπτυχιακού προγράμματος "ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΥΓΙΕΙΝΗ" της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το χρονικό διάστημα 2008-2010 πραγματοποιήθηκε υγειονομικός έλεγχος σε 60 Δημόσια κολυμβητήρια (60% δημοτικά, 40% αθλητικά, 37% ανοικτά, 63% κλειστά, 74% θερμαινόμενα και 26% μη θερμαινόμενα), σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας. Στη μελέτη συμπεριλήφθηκε αντιπροσωπευτικό δείγμα Δημόσιων κολυμβητήριων (ποσοστό 75% του συνόλου), γεωγραφικά κατανεμημένων σε ολόκληρη την επικράτεια. Εφαρμόστηκε η μεθοδολογία του προτυποποιημένου υγειονομικού ελέγχου με χρήση δελτίων καταγραφής και ελέγχου. Σε κάθε κολυμβητική δεξαμενή πραγματοποιήθηκε επίσης επιτόπια μέτρηση της θερμοκρασίας του νερού, του pH και του υπολειμματικού χλωρίου και δειγματοληψία για μικροβιολογικό έλεγχο. Προκειμένου να λειτουργήσει μια Δημόσια κολυμβητική δεξαμενή, απαιτείται προηγουμένως να ληφθεί από τον υπόχρεο άδεια λειτουργίας, 5ετούς ισχύος. Από τη μελέτη προέκυψε ότι δε διέθετε άδεια λειτουργίας, σε ισχύ, το 64% των κολυμβητικών δεξαμενών. Έλλειψη αδειοδότησης μπορεί να συνεπάγεται ακαταλληλότητα της δεξαμενής αναφορικά με τις απαιτούμενες προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλειας, λειτουργία κολυμβητικών δεξαμενών μη συμμορφούμενων με την νομοθεσία καθώς επίσης και λειτουργία μη ελεγχόμενων κολυμβητικών δεξαμενών από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές. Ο σωστός σχεδιασμός των εγκαταστάσεων ώστε να πληρούνται τα μέτρα υγιεινής και ασφαλείας εξασφαλίζει την καλύτερη δυνατή λειτουργία των κολυμβητικών δεξαμενών και μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης υδατογενών νοσημάτων. Ελλιπείς διαδικασίες συντήρησης και ελέγχου των εγκαταστάσεων μειώνουν τον αναμενόμενο χρόνο ζωής των εγκαταστάσεων και θέτουν σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλεια των λουομένων, καθώς και του προσωπικού. Στο 84% των δεξαμενών που μελετήθηκαν καταγράφηκαν κατασκευαστικά προβλήματα, με συχνότερα τη δημιουργία θυλάκων στάσιμου νερού, την ανεπαρκή διύλιση και την ελλιπή συντήρηση φίλτρων.

Η διύλιση είναι συχνά κρίσιμο σημείο για την απομάκρυνση των ωοκύστεων του Cryptosporidium και των κύστεων της Giardia. Επίσης είναι αποτελεσματική για την κατακράτηση μικροβίων και αμοιβάδων στις οποίες προσκολλώνται βακτήρια, όπως Legionella spp. και το Mycobacterium spp. Είναι χαρακτηριστικό ότι μολονότι συνιστάται η αλλαγή των φίλτρων κάθε δυο χρόνια και η αλλαγή του ανώτερου στρώματος της άμμου τουλάχιστον ετησίως, ολική αντικατάσταση της άμμου μετά τη συμπλήρωση της διετούς λειτουργίας των αμμόφιλων διαπιστώθηκε μόνο στο 8,33% των δεξαμενών. Στη πλειονότητα των δεξαμενών η άμμος των φίλτρων συμπληρώνεται όταν υπάρχει ανάγκη και δεν έχει αντικατασταθεί ποτέ. Το μεγαλύτερο ποσοστό των καταγεγραμμένων ατυχημάτων σε κολυμβητικές δεξαμενές, αφορά παγιδεύσεις μελών του σώματος. Τα ανοίγματα εκκένωσης πρέπει να καλύπτονται με εσχάρα, η οποία να μην μετακινείται εύκολα από τους κολυμβητές για τη πρόληψη ατυχημάτων παγίδευσης μελών του σώματος. Σπασμένες και οξειδωμένες σχάρες διαπιστώθηκαν στο 73% των δεξαμενών που μελετήθηκαν ενώ σε ποσοστό 6,8% των δεξαμενών διαπιστώθηκε απουσία σχαρών. Στο 33,33% των δεξαμενών καταγράφηκαν ελλιπή μέτρα ασφαλείας με συχνότερα τα ανεπαρκή μέσα διάσωσης, την απουσία επόπτη ασφαλείας και την έλλειψη εξοπλισμού Ά βοηθειών. Κατά τις επιτόπιες μετρήσεις υπολειμματικού χλωρίου, διαπιστώθηκε υπερχλωρίωση στο 80% των δεξαμενών. Στη πλειονότητα των περιπτώσεων καταγράφηκε ως προσπάθεια κάλυψης κατασκευαστικών και λειτουργικών ελλείψεων η οποία όμως δεν επιφέρει το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Αναφορικά με τη μικροβιολογική ποιότητα του νερού υπερβάσεις των μικροβιολογικών δεικτών που ορίζει η Γ1/443/73 ΥΔ, διαπιστώθηκαν στο 63% των δεξαμενών ενώ στο 76,6% διαπιστώθηκε η ύπαρξη ψευδομονάδας, ολιγοτροφικό βακτήριο του νερού που εμφανίζεται και πολλαπλασιάζεται σε πολλούς χώρους κολυμβητηρίων, όταν οι συνθήκες λειτουργίας τους δεν είναι ικανοποιητικές. Από τα παραπάνω αποτελέσματα φαίνεται ότι έχει αποκτήσει αντοχή στο χλώριο και μπορεί να πολλαπλασιαστεί στην επιφάνεια των φίλτρων όταν δεν συντηρούνται σωστά, σε σημεία που υπάρχουν σπασμένα πλακίδια, στα τοιχώματα και το πυθμένα της δεξαμενής όταν δεν καθαρίζονται σωστά.Από τη στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων, διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ του χαρακτηρισμού της δεξαμενής, βάσει του "δελτίου Ελέγχου" και της μικροβιολογικής επιβάρυνσης σε μία τουλάχιστον παράμετρο του μικροβιολογικού ελέγχου (pvalue< 0.001). Οι δεξαμενές οι οποίες, χαρακτηρίστηκαν ως «Σχετικά ή Μη ικανοποιητικές» από το δελτίο ελέγχου παρουσιάζουν στατιστικά σημαντικά περισσότερες υπερβάσεις κατά τον μικροβιολογικό έλεγχο συγκριτικά με τις δεξαμενές που χαρακτηρίστηκαν ως «Ικανοποιητικές» (p-value<0.001). Σημειώνεται ότι το 100% των δεξαμενών οι οποίες, χαρακτηρίστηκαν ως «Μη ικανοποιητικές» παρουσιάζουν μικροβιολογική επιβάρυνση σε μία τουλάχιστον παράμετρο του μικροβιολογικού ελέγχου. Η ψυχαγωγική χρήση των κολυμβητηρίων και τα ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία των χρηστών εξασφαλίζονται μειώνοντας το κίνδυνο των αρνητικών επιδράσεων στην υγεία μέσω της εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας των κατευθυντήριων οδηγιών και της εφαρμογής ορθών πρακτικών υγιεινής.

 
Αποικισμός Δικτύου Ύδρευσης Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων από Λεγεωνέλλα

• Πύργοι ψύξης
• Συστήματα παροχής νερού (ζεστού- κρύου)
• Οδοντιατρικός εξοπλισμός
• Υγραντήρες
• Αναπνευστικές συσκευές

1. Ο υψηλότερος εποικισμός εμφανίζεται στα συστήματα ζεστού νερού.
2. Εποικισμός πύργων ψύξεων.
3. Εποικισμός λεγεωνέλλας σε οδοντιατρικό εξοπλισμό (υδροσύριγγα, βρύση οδοντιατρικής έδρας).
4. Απομονώθηκε Legionella spp σε αναπνευστική συσκευή (ροόμετρο).
5. Η πλειοψηφία των απομονωθέντων περιβαλλοντικών στελεχών αφορούν τη Legionella pneumophila sg 1.
6. Ο υψηλότερος εποικισμός εμφανίζεται στα δείγματα νερού με εύρος θερμοκρασίας25-48°C και υπολειμματικό χλώριο<0,2mg/l.

Συμπερασματικά τα παραπάνω αποτελέσματα υποδηλώνουν τη συχνή παρουσία του βακτηρίου της Legionella pneumophila στα υδάτινα συστήματα των Νοσηλευτικών μονάδων και επιβεβαιώνουν την ανάγκη θέσπισης προληπτικών μέτρων καθώς και τη λεπτομερή παρακολούθηση της εφαρμογής και της αποτελεσματικότητάς τους.

Ν Ε Ο Σ   Κ Ο Ρ Ο Ν Α Ϊ Ο Σ       Ε Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Σ & Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ